تولید شیر در بدن مادر در غدد پستانی، به‌ویژه در ساختارهایی به نام آلوئول، انجام می‌شود. این فرآیند تحت‌تأثیر هورمون‌های مختلف و سیگنال‌های عصبی قرار دارد. زمانی که نوزاد شروع به مکیدن سینه مادر می‌کند، این عمل اعصاب موجود در نوک پستان را تحریک کرده و سیگنال‌هایی به مغز ارسال می‌کند. این سیگنال‌ها موجب ترشح هورمون‌هایی مانند پرولاکتین و اکسی‌توسین می‌شوند که مسئول تحریک تولید و ترشح شیر از آلوئول‌ها هستند. پرولاکتین به طور مستقیم تولید شیر را در آلوئول‌ها افزایش می‌دهد، درحالی‌که اکسی‌توسین باعث انقباضات عضلانی در اطراف آلوئول‌ها و آزادسازی شیر به مجاری پستانی می‌گردد.
شیر مادر از خون او نشأت می‌گیرد. خون پس از عبور از غدد پستانی و تحت‌تأثیر فرآیندهای بیوشیمیایی به شیر تبدیل می‌شود. شیر مادر عمدتاً از آب، پروتئین‌ها، قندها، مواد مغذی و آنتی‌بادی‌ها تشکیل شده است. آب نقش حیاتی در تأمین هیدراتاسیون نوزاد دارد. پروتئین‌هایی مانند کازئین و لاکتوآلبومین به رشد و توسعه نوزاد کمک می‌کنند، درحالی‌که لاکتوز، قند اصلی شیر، به‌عنوان منبع انرژی عمل می‌کند. همچنین شیر مادر سرشار از آنتی‌بادی‌ها است که به تقویت سیستم ایمنی نوزاد کمک کرده و او را در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها محافظت می‌نماید.
از منظر علمی، شیر مادر ترکیبی پیچیده است که در طول دوره شیردهی با تغییرات مختلفی در میزان پروتئین‌ها، چربی‌ها و قندها، متناسب با نیازهای تغذیه‌ای نوزاد در مراحل مختلف رشد، تغییر می‌کند. این ویژگی‌ها از طریق مکانیسم‌های تنظیمی پیچیده در بدن مادر ایجاد می‌شود که به طور مداوم به نیازهای تغذیه‌ای نوزاد پاسخ می‌دهد.
پرولاکتین لوبول‌های شیر را تحریک می‌کند تا این بلوک‌های سازنده شیر را از رگ‌های خونی تأمین کنند. هنگامی که لوب‌های شیر این مواد اولیه را به دست می‌آورند، همه آن‌ها را از طریق یک فرایند بیوشیمیایی پیچیده برای تولید شیر ترکیب می‌کنند. پرولاکتین تضمین می‌کند که هر دو سینه شیر تولید می‌کنند[منبع]
تصویر ساختارهای آلوئول را به‌خوبی نشان می‌دهد که در ادامه با برسی حدیث امام صادق (ع) می‌توانید حدیث را با تصویر تطبیق بدهید. [منبع تصویر وبلاگ دنیای زیست]
توحید مفضَّل یا کتاب فَکِّر: کتابٌ فی بدء الخلق و الحثّ علی الاعتبار؛ کتابی است مشتمل بر حدیثی طولانی از امام صادق(ع) با موضوع حکمت و خداشناسی و اسرار آفرینش که طی چهار جلسه بر مفضل بن عمر جعفی املا شده است.در صفحه دوازدهم از این کتاب آمده است:
و تدبیر خداوند پس از تولد کودک چون از تنگنای رحم به وسعت جهان قدم بیرون نهاد و به نوع دیگری از غذا محتاج شد، مدبر حقیقی، همان خون کثیف را که در رحم غذای او بود، به شیر لطیفی مبدل می‌گرداند و کسوت گلگون خون را از او برداشته، لباس سفید شیر را بر او می‌پوشاند و مزه و رنگ و صفاتش دگرگون می‌شود؛ زیرا که در این حالت این غذا برای بدن او از غذای سابق مناسب‌تر و سزاوارتر است و در همان ساعت که به این نوع از غذا احتیاج پیدا می‌کند، به‌حکم تدبیر خداوند توانای حکیم، غذای شیر برای او مهیاست و با الهام الهی زبانش را بیرون آورده و لب‌ها را می‌جنباند و غذا می‌طلبد و در همان وقت دو پستان مادر برای او مانند دو مشک کوچک آویخته، هر زمان که غذا بخواهد برای او مهیا است. (توحید المفصل صفحه ۱۲-ترجمه علامه مجلسی)
این حدیث از دیدگاه علمی به نسبت هزار و چهارصد سال قبل یک شاهکار علمی از امام صادق است زیر حضرت به چند مورد علمی اشاره کرده است:
الف – منشأ شیر مادر خون است
ب – اشاره به کسوت گلگون خون به معنی تراکم خون است؛ زیرا شیر مادر به دلیل اینکه از مواد خون‌گرفته می‌شود رقیق‌تر است.
ج – اشاره حضرت امام صادق (ع) ببه‌عوضشدن صفات نیز به تغیر شیمیایی شیر اشاره دارد.
د-یک نکته در متن بالا به پرولاکتین اشاره شد که تضمین می‌کند که هر دو سینه شیر را تولید می‌کند، اشاره حضرت به هم‌زمان بودن آمادگی دو سینه مادر نیز ازاین‌جهت است.
ه -در کتاب «القانون فیالطب ابوعلی سینا» بهترین شیر را برای شیرخوار، شیر مادر سکر می‌کند و می‌گوید دلیل این امر آن است که شیر مادر شبیه‌ترین غذا به غذای دریافتی در دوران جنینی یعنی خون‌بند ناف است، این مساله از دیدگاه علم امروز نیز ثابت شده است و حضرت امام صادق (ع) قبل از ابوعلی سینا به این مساله آگاهی داشته است. (خط اول-همان خون کثیف…)
الله اکبر