
در سوره النعام آیه ششم خداوند متعال فرمودهاند:
وَهُوَ الَّذِی أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ نَبَاتَ کُلِّ شَیْءٍ فَأَخْرَجْنَا مِنْهُ خَضِرًا نُخْرِجُ مِنْهُ حَبًّا مُتَرَاکِبًا وَمِنَ النَّخْلِ مِنْ طَلْعِهَا قِنْوَانٌ دَانِیَهٌ وَجَنَّاتٍ مِنْ أَعْنَابٍ وَالزَّیْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُشْتَبِهًا وَغَیْرَ مُتَشَابِهٍ انْظُرُوا إِلَى ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَیَنْعِهِ إِنَّ فِی ذَلِکُمْ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ ﴿۹۹﴾
او کسی است که از آسمان آبی نازل کرد و بوسیله آن گیاهان گوناگون رویانیدیم، از آن ساقهها و شاخههای سبز خارج ساختیم و از آنهادانههای متراکم و از شکوفه نخل خوشهها با رشتههای باریک بیرون فرستادیم و باغها از انواع انگور و زیتون و انار شبیه به یکدیگر و بیشباهت هنگامی که میوه میکند به میوه آن و طرز رسیدنش بنگرید که در آن نشانه هائی برای افراد با ایمان (۹۹)
این آیه از دو دیدگاه قابل برسی است:
۱-هسته میوههایی نظیر گوجهسبز، زردآلو، هلو و شلیل که همگی به خانواده رزاسه (Rosaceae) و زیرخانواده پرونیده (Prunoideae) تعلق دارند، دارای ساختاری بسیار متراکم و سخت هستند. این سختی ناشی از وجود لایههای لیگنینی و سلولز در دیوارههای سلولی بافت سخت درونبر (اندوکارپ) است که هسته چوبی را تشکیل میدهد. درون این هسته سخت، بذر یا جنین گیاه قرار دارد که از ذخایر غذایی فشرده و پرانرژی مانند روغنها و پروتئینها برخوردار است. بافت سخت و متراکم هسته، نقش محافظتی از جنین در برابر آسیبهای مکانیکی، حشرات و تغییرات محیطی ایفا میکند. تحقیقات نشان میدهند که ساختار متراکم هسته در این میوهها نتیجه فرایندهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی پیچیدهای است که در طول رسیدن میوه رخ میدهد و با تولید ترکیبات فنولی و لیگنین همراه است.
۲- هسته میوههایی مانند هلو، شلیل، گوجه سبز و زردآلو حاوی مقادیر کمی از سم سیانور هستند. سموم یا زهرها که معمولاً به مواد سمی یا ترکیبات شیمیایی خاص اشاره دارند، از نظر ساختار مولکولی و جرم مولی بسته به نوع ماده و ترکیب شیمیاییشان متفاوتاند. در حالت جامد، مواد معمولاً چگالی بیشتری دارند زیرا مولکولها در این حالت به یکدیگر نزدیکترند و فضای کمتری بین آنها وجود دارد، در مقایسه با حالتهای مایع یا گاز. به طور کلی، سموم در حالت جامد به دلیل آرایش متراکمتر مولکولها، چگالی بیشتری دارند. به عنوان مثال، سیانور معمولاً به شکل ترکیباتی مانند سدیم سیانید (NaCN) یا پتاسیم سیانید (KCN) وجود دارد و در حالت جامد چگالی بیشتری نسبت به حالتهای مایع یا گازی خود دارد زیرا مولکولها در ساختار کریستالی جامد به هم نزدیکترند و فضای کمتری بین آنها وجود دارد.
نتیجه گیری:
با توجه به آیه ۹۹ سوره انعام و محتوای علمی مطرحشده درباره ساختار متراکم هسته میوههایی چون گوجهسبز، زردآلو، هلو و شلیل، میتوان به نتیجهای ژرف و الهامبخش دست یافت. خداوند در این آیه با بیانی دقیق و پرمعنا، به نظم پیچیده و نظاممند آفرینش گیاهان و میوهها اشاره میکند؛ از جمله به «حبّاً متراکباً» یعنی دانههای متراکم که میتواند اشارهای دقیق به ساختار فشرده و محافظتشده بذرها و هستهها باشد. این توصیف با آنچه علم امروزی درباره بافتهای سخت و متراکم هستهها، عملکرد محافظتی آنها و حضور ترکیبات شیمیایی پیچیده مانند لیگنین و حتی سموم طبیعی (مانند سیانور) بیان میدارد، هماهنگ است. از این منظر، نه تنها ساختار فیزیکی این هستهها جلوهای از تدبیر و حکمت الهی در حفظ نسل گیاهان است بلکه ترکیب دقیق آنها با عناصر سمی در عین حال حافظ جان بذر و موازنهای بین سود و زیان است. این هماهنگی میان دانش تجربی و وحی الهی، نشانهای روشن برای اهل ایمان است که در هر ذره آفرینش، آیت و حکمتی نهفته است؛ همانگونه که خداوند فرمود: «إِنَّ فِی ذَٰلِکُمْ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ».