
برخی از آیات علمی قرآن چندین تعبیر دارند از جمله این آیه که قبلا با لنز گرانشی نیز تطبیق داده شده است که هر دو تعبیر درست است.بهتر است قبل از مطالعه این نوشته نوشته لنزگرانشی را مطالعه فرماییدو
کوازارها بهعنوان درخشانترین اجرام کیهانی شناخته میشوند و هستههای فعال کهکشانهای دوردست به شمار میآیند. منبع این درخشندگی شگفتانگیز، یک سیاهچاله کلانجرم در مرکز کهکشان میزبان است که با جذب مواد اطراف، انرژی بسیار زیادی آزاد میکند. این انرژی از طریق دیسک برافزایشی داغی که در اطراف سیاهچاله شکل میگیرد، بهصورت تابش در تمام طولموجهای طیف الکترومغناطیسی – از پرتو ایکس تا امواج رادیویی – منتشر میشود. شدت نور و انرژی ساطعشده از کوازارها بهقدری زیاد است که میتواند از مجموع درخشندگی صدها میلیارد ستاره در کهکشان میزبان فراتر رود، در حالی که تنها از ناحیهای به وسعت منظومه شمسی ساطع میشود.
این درخشندگی فوقالعاده کوازارها را به ابزاری منحصربهفرد برای مطالعه کیهان تبدیل کرده است. یکی از پدیدههای جالبی که به واسطه این درخشندگی شدید قابلمشاهده است، «لنز گرانشی» نام دارد. زمانی که نور یک کوازار در مسیر خود به زمین از نزدیکی یک جرم بسیار پرجرم مانند خوشههای کهکشانی عبور میکند، به دلیل انحنای فضا-زمان ناشی از جرم میانجی، مسیر نور خم میشود. این پدیده که توسط نظریه نسبیت عام اینشتین پیشبینی شده، باعث میشود تصویری بزرگنماییشدن، چندگانه یا حلقهای از کوازار در آسمان مشاهده شود. در برخی موارد، ممکن است چندین تصویر از یک کوازار واحد در نقاط مختلف آسمان ظاهر شود.
کوازارها به دلیل درخشندگی فوقالعادهای که از انرژی آزادشده در اطراف سیاهچالههای کلانجرم مرکزی ناشی میشود، به عنوان منابع نوری بسیار مناسبی برای مطالعه پدیده لنز گرانشی شناخته میشوند. تابش شدید آنها از فواصل بسیار دور نیز قابلمشاهده است و این ویژگی باعث میشود که بهعنوان چراغهای کیهانی، ساختارهای بینکهکشانی و اجسام پنهان در مسیر را نمایان سازند. زمانی که یک کهکشان پرجرم یا خوشه کهکشانی بین کوازار و ناظر زمینی قرار گیرد، گرانش آن میتواند مسیر نور کوازار را خم کرده و به چند مسیر مختلف هدایت کند. نتیجه این فرآیند، تشکیل تصاویر چندگانه از یک کوازار واحد است که در نقاط مختلف آسمان دیده میشوند. نمونهای معروف از این پدیده، «صلیب اینشتین» است که در آن چهار تصویر از یک کوازار بهصورت متقارن در اطراف یک کهکشان لنزدهنده مشاهده میشود. در مواردی که همترازی بین کوازار، جسم لنز و ناظر به دقت انجام شود، نور خمشده میتواند به شکل یک حلقه کامل به نام «حلقه اینشتین» ظاهر شود. در موارد دیگر، ساختارهایی به شکل قوسهای نوری ایجاد میشود که جلوهای بصری خیرهکننده و درعینحال علمی بسیار ارزشمند دارد. این پدیده نهتنها تصویری تقویتشده از کوازار ارائه میدهد؛ بلکه اطلاعاتی درباره توزیع جرم در جسم لنز – شامل ماده مرئی و ماده تاریک – نیز در اختیار اخترشناسان قرار میدهد؛ زیرا میزان و شکل خمیدگی نور به چگونگی توزیع جرم بستگی دارد.
در سوره نور آیه ۳۵ خداوند متعال فرموده اند:
در آیه به مفهوم شیشه اشاره شده است که به مفهوم لنزگرانشی است که در این نوشته بهصورت مفصل به آن پرداختهایم، اما به چراغ و اختر درخشان اشاره شده است که دقیقاً می توند تداعیگر کوازارها باشد که جزو درخشانترین اجسام جهان هستند و قرآن نیز بر درخشان بودن آن اختر اشاره کرده است، در ادامه قرآن به وجود روغنی اشاره شده که آتشی به آن نرسیده است. در فضا به دلیل عدم وجود اکسیژن، همجوشی هستهای بهطور طبیعی انجام نمیشود و واکنش هیدروژن فشرده به تولید هلیوم و انرژی منجر میشود. همچنین، عبارت “نور بر نور” و “چراغ شیشهای” میتواند به کوازارها اشاره کند که دارای لنز گرانشی هستند و نور را متمرکز میکنند. طبق نظریه گرانشی انشتین، لنز گرانشی میتواند نور را منحرف کند که تعبیر نوری بر نور نیز در قرآن از آن ناشی میشود.
یکی دیگر از جنبه های اعجاز قرآن این است که در این آیه دو پدیده دقیقا به هم مرتبط نجومی را در یک چهارچوب گنجانده است و به زیبایی تعبیرهای مختلفی از هر دو را به کار برده است که با علم امروز کیهان شناسی نیز تطابق دارد.
اما یک جنبه اعجاز دیگر نیز در این آیه وجود دارد و به درختی که نه شرقی و نه غربی است اشاره شده است، برای درک این مفهوم به این تصویر که تداعیگر انعکاس نور توسط یک کوازار از نزدیکی یک سیاهچاله است دقت کنید، نور بهصورت خطی منعکس میشود که به شکل تنه یک درخت است؛ اما نه شرقی و نه غربی بودن آ در این مسئله است که اختروشها نور را دقیقاً به سمت مستقیم منعکس میکنند و نور منعکس شده به سمت شرق و غرب خمیدگی پیدا نمیکند که این مساله نیز یکی از جنبههای قوی اعجاز علمی قرآن است.
تصویر زیر نیز از انعکاس نور توسط یک کوازار توسط تلیکوپ هابل منتشر شده است.